Voor het verwerken van persoonsgegevens is uitdrukkelijke toestemming vereist van de persoon op wie die gegevens betrekking hebben (de ‘betrokkene’). Dit is wettelijk geregeld in de AVG. In aanvulling daarop stelt de WGBO nadere eisen aan het verwerken van medische gegevens, waaronder het delen (uitwisselen) van die gegevens met anderen.

Wanneer medische gegevens gedeeld worden (met andere zorgaanbieders) via een elektronisch uitwisselingssysteem, dan is daarvoor separaat uitdrukkelijke toestemming van de patiënt vereist. Het Landelijk Schakelpunt is een elektronisch uitwisselingssysteem.

Deze eis is per 1 juli 2017 verankerd in de 'Wet aanvullende bepalingen verwerking persoonsgegevens in de zorg' (Wabvz). Daarin is expliciet opgenomen dat de zorgaanbieder de uitdrukkelijke toestemming van de patiënt moet verkrijgen voor het uitwisselen van gegevens via een elektronisch uitwisselingssysteem. Ook is daarin vastgelegd dat de patiënt daarbij informatie moet worden verstrekt over zijn rechten bij elektronische gegevensuitwisseling, over de wijze waarop hij zijn rechten kan uitoefenen en over de werking van het elektronisch uitwisselingssysteem.

VZVZ heeft voor het verkrijgen van toestemming voor uitwisseling van gegevens via het LSP foldermateriaal en toestemmingsformulieren beschikbaar (https://www.vzvz.nl/zoeken/voorlichtingsmateriaal). Zorgverleners kunnen die kosteloos aanvragen.

Dit hangt af van de leeftijd van de kinderen:

• Voor kinderen tot 12 jaar geeft de ouder of voogd toestemming.
• Voor kinderen van 12 tot 16 jaar moet zowel de ouder/voogd als het kind zelf toestemming geven. Geeft de ouder/voogd wel toestemming maar het kind niet, of geeft het kind wel toestemming maar de ouder/voogd niet? Dan geldt dit als géén toestemming.
• Kinderen vanaf 16 jaar geven zelf toestemming.

Deelname aan gegevensuitwisseling via het Landelijk Schakelpunt is vrijwillig, voor zowel zorgverleners als patiënten. Als een patiënt geen toestemming geeft, dan verandert er voor hem niks. Zijn medische gegevens zijn dan nog steeds niet beschikbaar voor zijn andere zorgverleners via het Landelijk Schakelpunt. De zorgverlener kan de patiënt wel wijzen op de gevolgen die deze beslissing kan hebben. Maar de zorgverlener mag op basis van de beslissing van de patiënt geen zorg weigeren. Als de patiënt expliciet 'NEE' zegt of invult op het toestemmingsformulier als antwoord op de toestemmingsvraag, dan legt de zorgverlener dat samen met de datum vast in zijn informatiesysteem en/of voegt hij deze verklaring toe aan het dossier.

Ja, de wet is van toepassing op alle vergelijkbare systemen. De koepelorganisaties KNMP, LHV en InEen zijn van mening dat het er niet om gaat de grenzen van de wet op te zoeken in wat wel en niet mag en moet. Maatschappelijk en politiek gezien vinden zij het nodig dat de patiënt wordt gevraagd of relevante gegevens mogen worden gedeeld met andere zorgverleners die een behandelrelatie met de patiënt hebben of krijgen. Met het voorlichtingsmateriaal van VZVZ vraagt u alleen toestemming voor de uitwisseling van medische gegevens via het Landelijk Schakelpunt.

De patiënt heeft het recht om bepaalde gegevens af te schermen voor uitwisseling via het Landelijk Schakelpunt. Die gegevens zijn dan niet beschikbaar voor inzage door andere zorgverleners. Het afschermen van gegevens kan wel risico's met zich meebrengen. Andere zorgverleners kunnen de afgeschermde gegevens namelijk niet zien, ook niet in noodsituaties. Ook is niet zichtbaar voor de opvragende zorgverlener dat er gegevens zijn afgeschermd. U kunt uw patiënt informeren over deze risico's. Bespreek dit goed.

Als de apotheek wordt overgenomen door een andere apotheker, neemt die over het algemeen ook de medicatiedossiers van de patiënten over. In die dossiers is de toestemming van de patiënten vastgelegd. Bovendien wijzigen de gegevens, die met toestemming van de patiënt al werden gedeeld via het Landelijk Schakelpunt, niet door de overname.

Daarom mag worden verondersteld dat de toestemmingen bij een overname meeverhuizen naar de rechtsopvolger. Maar dit mag geen onwenselijke of onredelijke gevolgen hebben voor de betrokken patiënten. Daarom moeten zij vooraf geïnformeerd worden over de overname en bezwaar kunnen maken tegen de continuering van hun eerder gegeven toestemming. Voor meer informatie kunnen apothekers contact opnemen met de KNMP.

Een patiënt kan bij iedere apotheek voorgeschreven medicatie ophalen. Daardoor kan hij bij meerdere apotheken een dossier hebben. Het is alleen mogelijk om via het Landelijk Schakelpunt een zo compleet mogelijk medicatie-overzicht van patiënten te verkrijgen, als de patiënt bij iedere apotheek waar hij komt toestemming geeft om zijn medicatiegegevens te delen. Daarom is het belangrijk dat u iedereen die aan de balie komt om toestemming vraagt, ook passanten.