Verslag Netwerkdag 11 september 2025
Mededelingen vanuit VZVZ
ZORG-ID Smartcard: binnenkort live
ZORG-ID Smartcard is een autorisatiemiddel specifiek voor zorgaanbieders in de eerste lijn. Marleen Stijnman (VZVZ): ‘Het LSP is technisch gereed voor de ZORG-ID Smartcard. De eerste leveranciers zijn geaccepteerd voor het werken met de ZORG-ID Smartcard. De verwachting is dat ZORG-ID Smartcard eind september beschikbaar komt voor zorgaanbieders. Dan zetten we ook de namen van de geaccepteerde leveranciers op onze website. Momenteel spreken we met diverse leveranciers over gecontroleerde livegangen. Daarin regelen we eerst het registratieproces met de zorgaanbieder en maken daarna een ZORG-ID Smartcard aan, met behulp van een nog geldige UZI-medewerkerspas. Ben je nog niet benaderd en wil je toch graag meedoen aan deze pilot? Meld je dan via m.stijnman@vzvz.nl.’
Mitz: huisartsgegevens voor specialisten ouderengeneeskunde en artsen verstandelijk gehandicapten
Jacobine Wieggers (VZVZ) ‘De bij de huisarts uitgevraagde toestemmingen zijn met name vastgelegd voor de spoedketen. Als huisartsen migreren naar Mitz, komen die toestemmingen niet terecht bij de andere categorieën. De specialist ouderengeneeskunde (SO) en arts verstandelijk gehandicapten (AVG) missen straks de gegevens die ze nu wel van de huisartsen krijgen.’ Ze zegt dat het probleem getalsmatig mee lijkt te vallen omdat er nog relatief weinig gegevens gedeeld worden tussen de huisarts, de SO en de AVG. De veruit meest gedeelde gegevens zijn medicatiegegevens, vanuit de apotheken. ‘Maar het ís een probleem, dat zien we. Er zijn ook gesprekken geweest met de koepels. Men is op de hoogte dat bij migratie van de huisarts naar Mitz de toestemming opnieuw uitgevraagd moet worden. Voor deze doelgroepen is dat lastig, maar alleen dan kunnen de gegevens weer gaan stromen. De cliënt of wettelijk vertegenwoordiger kan hierbij ondersteund worden via de Mijn Mitz-knop. Of straks voor de huisarts: via de dossierhoudersknop. Naarmate meer mensen hun toestemmingen zelf via Mitz vastleggen, wordt het probleem kleiner. Ook helpt het als Mitz in de toekomst breder gaat werken voor Nuts-gebruikers, dat in de VVT-sector veel gebruikt wordt.’
Uitfasering SHA1-transactietokens: streefdatum 30 november
Jeroen Bos (VZVZ) gaat kort in op het uitfaseren van de AORTA 6 SHA-1 transactietokens. ‘De SHA-1 is al geruime tijd als onveilig aangemerkt en moet worden vervangen. Na een inventarisatie deze zomer en een impactanalyse hebben we als streefdatum 30 november gecommuniceerd. De definitieve datum volgt als de afstemming met jullie als leveranciers is afgerond. Die loopt.’
Nuts x LSP: ‘We gaan ervoor’
Een tweede mededeling van Jeroen: na een gedegen voorbereiding komt de koppeling tussen Nuts en LSP in zicht. Vanaf oktober gaan beide stelsels met elkaar in zee. ‘We hebben uitgebreide voorbereidende gesprekken gevoerd met elkaar en we hebben een positief beeld. We gaan ervoor! De formele besluitvorming moet nog volgen, maar daarover zijn we vol vertrouwen. Ik ben heel blij dat het nu echt gaat gebeuren. We komen er bij jullie op terug.’
Nictiz en VZVZ werken samen aan transactiebouwstenen
Tom de Jong (VZVZ) en Lilian Minne (Nictiz) verzorgen een presentatie over transactiebouwstenen. ‘Deze duopresentatie laat ook zien hoe nauw onze organisaties samenwerken. We weten elkaar steeds beter te vinden,’ stelt Tom. Hij legt uit hoe gegevensuitwisseling over het LSP met behulp van bouwstenen werkt. ‘Ze geven conceptuele zibs een implementeerbare vorm en maken gespreid generiek bevragen mogelijk: door de context die je meegeeft, weet het LSP waar je welke informatie moet halen. Aan de vraagkant werkt dit flexibeler en laagdrempeliger, aan de opleverende kant eenvoudiger en stabieler. Op deze manier kan optimaal invulling worden gegeven aan het principe van databeschikbaarheid. Daarbij moet wel opgemerkt worden dat we bij VZVZ geen fan zijn van de aanduiding transactiebouwstenen, dus dat zien we als werktitel in afwachting van een betere naam.’
Lilian gaat door op de aanleiding voor transactiebouwstenen. ‘Op dit moment ontwikkelen we informatiestandaarden vanuit een specifieke informatiebehoefte, use case of programma. Zibs worden in verschillende standaarden verschillend toegepast, met verschillende eisen aan systemen voor registratie en uitwisseling. Die variatie geeft problemen in interoperabiliteit tussen verschillende domeinen. Voor leveranciers betekent dit complexe implementaties, beperkte schaalbaarheid en lange doorlooptijden. De huidige aanpak belemmert kortom een efficiënte inzet van schaarse capaciteit aan softwareontwikkeling. Er is behoefte aan kleinere, herbruikbare bouwblokken die flexibel kunnen worden geconfigureerd tot usecases.’
‘We werken aan een bibliotheek van herbruikbare transactiebouwstenen met governance en eigenaarschap per bouwsteen. Systeemeisen koppelen we los van het informatiemodel, gebaseerd op het Obligations Framework.’ Lilian doorloopt een korte demo met de opzet van zo’n bibliotheek. Ze onderstreept dat de ontwikkeling van transactiebouwstenen nog een aantal vraagstukken kent en hoopt dat leveranciers daarover willen meedenken. ‘Meld je dan bij mijn collega sales.bansie@nictiz.nl. We willen laagdrempelige sessies organiseren, per thema. Ontwikkelaars en architecten kiezen wanneer ze aanwezig zijn.’ Het initiatief is ook aangesloten bij de zib-transitie. Lilian beaamt dat gezocht wordt naar een beter dekkende, concretere term voor de werktitel transactiebouwstenen. ‘Suggesties zijn welkom.’
Ook het kwalificeren per bouwsteen komt in een dialoog met de zaal aan de orde. Helder is dat die behoefte er is bij leveranciers, VZVZ en Nictiz. Op dit moment wordt onderzocht welke manier daarvoor het best is.
Nationaal Test- en Validatiecentrum: MedMij-validaties en servicemanagement gerealiseerd
Siham El Farssi van het NTV geeft een update. ‘Het ideaal is een centrale test- en validatievoorziening op nationaal niveau die een gestandaardiseerde en breed toepasbare dienst levert waarmee de kwaliteit, functionaliteit, interoperabiliteit en veiligheid van gegevensuitwisseling in de zorg wordt gewaarborgd.’
Ze vertelt dat in 2025 de focus ligt op de doorontwikkeling en het verder automatiseren van het testplatform en het validatieproces van de geprioriteerde Wegiz-uitwisselingen. ‘Wat hebben we dit jaar bereikt? We zijn op weg om een onafhankelijk inspectieorgaan te worden en hebben de initiële audit succesvol doorlopen. We zijn bezig met de BgZ MSZ-validatie en gestart met het infaseren van de uitwisseling eOverdracht conform de norm. Op 1 augustus konden we een mooie mijlpaal vieren: de MedMij-validaties worden sindsdien via het NTV-platform uitgevoerd.
Siham legt uit dat er dit jaar procesafspraken worden gemaakt met standaardisatie-organisaties als Nictiz, VZVZ en Nuts. ‘Zo zijn wij als zij publiceren voorbereid en zijn we tegelijkertijd operationeel.’ Ze laat zien welke rol het NTV speelt in welke fase van de ontwikkeling tot ingebruikname van standaarden ten opzichte van andere partijen. Softwareleveranciers zijn via OIZ betrokken bij de doorontwikkeling van het NTV.
Voor 2026 liggen er twee hoofdtaken: het NTV operationeel maken en het uitbreiden van het productportfolio met andere geprioriteerde Wegiz-uitwisselingen. ‘Verder willen we onder meer een impactanalyse maken van de EHDS en de generieke functies binnen het landelijk dekkend netwerk (LDN).’ Voor meer informatie over het NTV: info@nationaaltestenvalidatiecentrum.nl
Siham sluit af: ‘Het platform kan ook breder worden gebruikt dan voor valideren: bijvoorbeeld als testomgeving voor een hackathon (zoals Proactieve Zorgplanning) of om informatiestandaarden te testen (Conformancelab). Wie over dat bredere gebruik meer wil weten kan mailen met siham.elfarssi@nictiz.nl.’
5, 6 en 7 november: laagdrempelige Wegiz/EHDS-Plugathon voor leveranciers
Ingrid Willemsens (Nictiz) doet een enthousiaste oproep aan de aanwezigen om naar de VWS/IHE/HL7/Nictiz-Plugathon te komen, tijdens het IHE-congres op 5, 6 en 7 november in Hilversum. ‘Het wordt echt een toegankelijk event om met elkaar te testen en trainen. Alle leveranciers die te maken hebben met de EHDS zijn van harte uitgenodigd. Een van de tracks die daar gedaan wordt is de EU-patient summary, dat wordt laagdrempelig geoefend en getoetst in de softwaresystemen van de leveranciers zelf. Lekker aan de slag in je eigen systeem. Maar er zijn ook FHIR-trainingen op maat, bijvoorbeeld. VWS vindt het heel belangrijk dat alle leveranciers kunnen deelnemen en vergoedt de Plugathon-deelnamekosten kosten, dus die vormen ook geen drempel. De organisatie ligt in handen van VWS, IHE, HL7 en Nictiz, uiteraard met de expertise van VZVZ. Het programma ziet er al mooi uit, dus meld je aan!’
Vincent van den Berg van IHE Nederland vult aan: ‘Iedereen brengt zijn eigen praktijkervaring mee, het wordt een hands-on event voor de mensen die echt bouwen.’ Aron Koole vraagt wat het leveranciers oplevert als ze drie dagen vrijmaken. Ingrid: ‘Je gaat oefenen, veel leren van elkaar en van de expertise die daar beschikbaar is. Terug in je organisatie heb je een voorsprong waardoor je daarna kunt versnellen. Zaken die veel tijd kosten als je er in je eentje aan zit te prutsen, los je daar samen veel sneller op.’
Aansluiten zorgnetwerkorganisaties op het LSP
Jeroen Bos is betrokken bij het project Zorgnetwerkorganisaties (ZNO). Hij geeft uitleg over de mogelijkheden en moeilijkheden rond het aansluiten van ZNO’s op het LSP. ‘Waar ketenzorg lineair is, is netwerkzorg sterk multidisciplinair georganiseerd rond de patiënt. Netwerkzorg brengt op die manier zoveel mogelijk kennis bij elkaar over de patiënt. ZNO’s zijn vaak regionaal georganiseerd en maken gebruik van een Netwerkzorginformatiesysteem (NIS) zoals HINQ, Zorgviewer of DigiZorg.
Hij gaat in op doel en aanpak en van het project. ‘We willen een basis leggen voor landelijk toegepaste netwerkzorg en zo van meerwaarde zijn voor patiënten. Dat doen we door de aansluitvoorwaarden voor ZNO en NIS te definiëren en een oplossing te ontwerpen voor identificatie en authenticatie, autorisatie en verantwoordelijkheid. Vervolgens beproeven we deze oplossingen.’ Hij laat de fasering zien die begint met een designathon met Zorgviewer en UMCG. Direct daarna, na het bouwen en beproeven van de alfaversie en na het beproeven van de bètaversie zijn terugkoppelingen voorzien met een klankbordgroep van leveranciers en koepelorganisaties. ‘In het eerste kwartaal van 2026 is de pilot gepland.’
Aansluiten op het LSP kent een aantal knelpunten. ‘Voor deelname aan het AORTA-afsprakenstelsel loop je al tegen van alles aan. Het LSP kent alleen aansluitingen per zorgaanbieder en niet van een groep zorgaanbieders. De ZNO’s presenteren zich als organisatie waar gegevens kunnen worden ingezien (en soms verwerkt). Hoe moet dit soort organisaties dan aangesloten worden? Onder welke voorwaarden is dit mogelijk? Soms wordt ervoor gekozen te starten met een aansluiting onder verantwoordelijkheid van één zorgaanbieder maar dat is dus niet schaalbaar. Met alle betrokken partijen losse AORTA-contracten afsluiten is niet haalbaar. We moeten iets anders bedenken. Bij het ontwikkelen van een oplossing moeten diverse vragen worden beantwoord: welke zorgverlener vraagt onder welke verantwoordelijkheid op? Wordt het NIS gezien als bronsysteem gezien waarbij de patiënt kan zien wie er wanneer naar zijn gegevens heeft gekeken? We gaan in elk geval geen nieuwe zorgtoepassing maken.’
Vanuit de zaal wordt aangedrongen op het breder trekken van het project, mogelijk in samenhang met Twiin. Anderen benadrukken de noodzaak om het patiëntenperspectief goed mee te nemen, inclusief het persoonlijke netwerk en bijvoorbeeld netwerkinitiatieven die momenteel binnen de Ggz worden genomen. Dagvoorzitter Aron: ‘Kennelijk zijn er nog verbindingen mogelijk en ik hoor handreikingen. Wellicht is de klankbordgroep daarvoor een goede plek.’
Programma Implementatie generieke functies: van oplossing naar gebruik
Een update uit het programma Implementatie Generieke Functies van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) Directie Informatiebeleid is een vast programmaonderdeel op de netwerkdag. Marc Hoekstra en Ron Obbens verzorgen vanmiddag de presentatie. Marc: ‘Het programma bevindt zich in de realisatiefase. We gaan nu de architectuur van de generieke functies beproeven.’ Ron laat de lijst met twintig Proofs of Concept (PoC) zien. Hij vertelt dat de laatste hand gelegd wordt aan de overeenkomsten met de deelnemende leveranciers. ‘De vergoeding wordt niet per PoC geregeld, maar per te realiseren koppeling.’
Hij licht de beproeving LSPxVVT (of: Nuts) toe. ‘Daarin komen we alle generieke functies tegen: Identificatie & Authenticatie, Autorisatie, Toestemming, Lokalisatie en Adressering. Deze PoC laat goed zien hoeveel koppelingen er nodig zijn om de generieke functies te kunnen implementeren. We nemen eerst de use-case van een VVT-instelling die op zoek is naar informatie bij een huisarts of apotheek.’ Hij schetst het hele proces van de koppeling met een vooralsnog fictief ingericht Dezi voor Identificatie en Authenticatie tot en met de query om adressen op te halen. Lokaliseren gaat via de componenten in de architectuur, net als bij Adressering. ‘Bij de PoC Beeldbeschikbaarheid in combinatie met Lokalisatie en Toestemming gebruiken we Mitz, voor de overige PoC’s op het gebied van lokalisatie beproeven we met de architectuur zoals ontworpen met de Nationale Verwijsindex (NVI) en het lokalisatiemetadataregister (LMR).
De centrale componenten van de generieke functies worden bij de volgende partijen ondergebracht:
- I&A CIBG
- Autorisatie geen centrale componenten
- Toestemming Mitz
- Lokalisatie Pseudoniemenreferentieservice (PRS) iRealisatie
Nationale verwijsindex (NVI) iRealisatie
Kwalificatieregister nader te bepalen
Affiliationregister nader te bepalen
- Adressering LRZa CIBG
In de zaal komt de vraag op of het zinvol is dat leveranciers die niet deelnemen aan de PoC’s toch op de hoogte zijn van de opzet ervan. Ron en Marc geven aan dat hierover informatie gedeeld zal worden, zodat ook niet-deelnemers beter inzicht krijgen in wat er aan komt. Ron licht toe: ‘Daarnaast hebben we de architectuurgroepen per specifieke generieke functie en een overkoepelende groep. We gaan ervan uit dat de leveranciers die hierin vertegenwoordigd zijn, hun achterban informeren. Verder is alle informatie over de ontwikkeling van de generieke functies ook terug te vinden op GitHub.’ VWS zal bovendien nog documentatie toesturen over de afgeronde PoC Netwerkzorg.
Het streven is om dit jaar zoveel mogelijk PoC’s af te ronden en de daaruit voortkomende definitieve specificaties ter consultatie voor te leggen aan de leveranciers. In het eerste kwartaal van 2026 staan vervolgens de eerste pilots (gecontroleerde livegangen) gepland. Marc adviseert leveranciers om de implementatie van Mitz en adressering al voor 2026 op de agenda te zetten. Hij benadrukt dat de implementatie van autorisatie en lokalisatie onlosmakelijk verbonden is met gegevensuitwisseling: ‘Hou daar rekening mee bij de uitrol. Identificatie en authenticatie (Dezi) kan vanaf 1 juli 2026 worden geïmplementeerd.’
Aron Koole: ‘Het is een must dat we op onze Netwerkdagen doorgaan met deze updates vanuit het programma Implementatie generieke functies. De boodschap vandaag vanuit deze zaal: houd ook rekening waar wij mee bezig zijn, ook met leveranciers die niet meedoen aan een PoC.’
Hij sluit de gevarieerde en interactieve netwerkdag af.